Khi nói đến xứ Quảng, người ta không chỉ nhớ đến mì Quảng hay bánh tráng cuốn thịt heo. Mà còn nhắc về thứ nước mắm thơm lừng, đậm vị của làng nghề nước mắm Nam Ô Đà Nẵng. Nơi đây là điểm chế biến nước mắm lưu giữ truyền thống lâu đời của một làng chài ven biển miền Trung.

1. Tổng quan về làng nghề nước mắm Nam Ô Đà Nẵng

Làng nghề nước mắm Nam Ô ở đầu

Làng Nam Ô, tọa lạc tại phường Hòa Hiệp, quận Liên Chiểu, Đà Nẵng, nép mình bên cửa sông Cu Đê, gần Làng Vân Đà Nẵng

Tên gọi “Nam Ô” mang ý nghĩa cửa ô phía Nam của nước Đại Việt cổ. Đây không chỉ là nơi hội tụ tinh hoa nghề làm nước mắm mà còn là một làng chài cổ kính, giàu truyền thống văn hóa.

Lịch sử hình thành và phát triển

Người dân nơi đây kể lại rằng, nghề làm nước mắm ở Nam Ô đã có từ hơn 400 năm trước. Từ thời các bậc tiền hiền mở cõi về phía Nam.

Nước mắm Nam Ô từng là sản vật tiến vua, được chọn lọc từ những mẻ cá cơm tươi nhất, chế biến bằng phương pháp gia truyền.

Đến năm 2019, làng nghề chính thức được công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia, một minh chứng cho giá trị độc đáo mà nơi này mang lại.

2. Quá trình sản xuất nước mắm Nam Ô

Nguyên liệu: Cá cơm và muối biển

Làm nước mắm ở Nam Ô không phải cứ có cá là được. Nguyên liệu chính phải là cá cơm than – loại cá nhỏ, thân bóng, thịt chắc, được đánh bắt từ vùng biển gần bờ vào mùa vụ tháng 3 – 8 âm lịch.

Cá cơm tươi sẽ được ướp với muối biển hạt lớn, trắng tinh, đã qua phơi nắng để “chín” muối. Tỷ lệ cá và muối thường là 3:1 – bí quyết giúp mắm vừa thơm, vừa đậm đà mà không bị mặn chát.

Công đoạn chế biến: Công phu và kỹ lưỡng

Quy trình làm nước mắm Nam Ô là cả một nghệ thuật. Cá sau khi rửa sạch, để ráo sẽ được ướp muối ngay trong ngày để giữ độ tươi. Sau đó, cá được cho vào các chum sành lớn, đậy kín, đặt nơi khô thoáng.

Thời gian ủ cá kéo dài từ 18 – 24 tháng. Trong suốt thời gian này, các chum mắm được kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo không bị hỏng hay thấm nước.

Khi mắm đã “chín”, cá rục hẳn, người dân sẽ dùng vuột tre và vải sạch để lọc lấy nước mắm nguyên chất. Mắm sau khi lọc sẽ được tiếp tục ủ trong các chum nhỏ hơn, cho ra thứ nước mắm đỏ thẫm, sóng sánh và thơm lừng.

Công nghệ truyền thống: Giữ hồn nghề qua từng thế hệ

Ở Nam Ô, nước mắm được làm hoàn toàn thủ công. Người làng bảo rằng, chính những chiếc chum sành và vuột tre, cùng kỹ thuật lọc tay là thứ tạo nên hương vị độc đáo của nước mắm nơi đây.

Các bí quyết như cách chọn cá, muối, hay thời gian ủ đều được truyền từ đời này qua đời khác, là “gia bảo” không dễ gì học hỏi.

3. Đặc điểm nổi bật của nước mắm Nam Ô

Nước mắm Nam Ô không lẫn vào đâu được nhờ hương vị và chất lượng vượt trội.

Hương vị và chất lượng

Mắm Nam Ô mang vị mặn đậm đà, ngọt hậu, thơm tự nhiên. Chỉ cần mở nắp, mùi mắm đã lan tỏa, kích thích mọi giác quan. Vị mắm hài hòa, không gắt, thích hợp để chấm rau, cuốn bánh tráng hay làm gia vị trong các món kho.

Màu sắc và độ đạm

Nước mắm Nam Ô có màu đỏ thẫm, sóng sánh tựa mật ong. Độ đạm của mắm cao, tự nhiên, không cần bất kỳ chất phụ gia hay hương liệu nào. Đây là yếu tố khiến nước mắm Nam Ô được đánh giá là sản phẩm cao cấp trên thị trường.

Tính đặc trưng văn hóa

Nước mắm Nam Ô không chỉ là gia vị, mà còn là một phần của văn hóa xứ Quảng. Người dân nơi đây coi việc làm mắm là cách gìn giữ hồn quê, gìn giữ những giá trị truyền thống quý báu từ đời ông cha.

4. Ý nghĩa văn hóa và xã hội của làng nghề

Văn hóa truyền thống

Làng nghề Nam Ô gắn liền với đời sống của người dân vùng biển. Nghề làm mắm là niềm tự hào, là di sản văn hóa mà mỗi người dân nơi đây đều nỗ lực bảo vệ. Các lễ hội như lễ Cầu Ngư, lăng Ông Nam Ô cũng là một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh của cộng đồng.

Kinh tế và việc làm

Hiện nay, làng Nam Ô có hơn 90 hộ dân còn duy trì nghề làm mắm, trong đó hơn 50 hộ thuộc Hội Làng nghề Nước mắm Nam Ô. Nghề này không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho người dân mà còn tạo ra cơ hội việc làm, góp phần bảo tồn giá trị truyền thống.

5. Thách thức và triển vọng của làng nghề nước mắm Nam Ô

Thách thức

Làng nghề đang phải đối mặt với không ít khó khăn. Sự cạnh tranh từ nước mắm công nghiệp giá rẻ, cùng với biến đổi khí hậu, thu hẹp nguồn cá cơm khiến việc duy trì nghề trở nên gian nan. Bên cạnh đó, việc bảo tồn chất lượng và danh tiếng của nước mắm truyền thống cũng đòi hỏi nỗ lực không nhỏ.

Triển vọng và phát triển

Dù vậy, Nam Ô vẫn mở ra nhiều triển vọng tươi sáng. Chính quyền địa phương đang đẩy mạnh phát triển du lịch làng nghề, quảng bá thương hiệu nước mắm Nam Ô ra toàn quốc và quốc tế. Việc kết hợp sản xuất với du lịch trải nghiệm, tạo ra các sản phẩm gắn liền văn hóa sẽ giúp nghề làm mắm có thêm sức sống mới.

Làng nghề nước mắm Nam Ô không chỉ là biểu tượng của Đà Nẵng mà còn là một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực Việt Nam. Giữa nhịp sống hiện đại, những chum mắm ở Nam Ô vẫn lặng lẽ lưu giữ giá trị truyền thống, hương vị quê hương.

Giá nước mắm Nam ô – Địa chỉ mua 

Dưới đây là danh sách năm địa điểm cửa hàng uy tín để mua nước mắm Nam Ô tại Đà Nẵng:

Hãy đến Nam Ô, để thấy rằng mỗi giọt nước mắm nơi đây không chỉ mang vị biển cả, mà còn chứa đựng cả tâm hồn và tình yêu của những con người xứ Quảng chân chất. Và hơn hết, chúng ta – những người yêu văn hóa truyền thống – hãy cùng nhau bảo vệ, gìn giữ để làng nghề này mãi trường tồn cùng thời gian